Είναι γνωστό ότι η κυβέρνηση της Ενώσεως Κέντρου
ανετράπη στις 15 Ιουλίου 1965 με βασιλικό συνταγματικό πραξικόπημα,
επειδή ο Γεώργιος Παπανδρέου, όταν τον Ιούνιο του 1964 επισκέφθηκε την
Ουάσιγκτον, δεν υπέκυψε στις πιέσεις του προέδρου Λίντον Τζόνσον να
αποδεχθεί το Σχέδιο Άτσεσον, που προέβλεπε διχοτόμηση της Κύπρου και
παραχώρηση του Καστελόριζου στην Τουρκία.Ο Γ. Παπανδρέου στη συνάντησή του με τον Τζόνσον και με άλλους Αμερικανούς αξιωματούχους αντιστάθηκε σθεναρά στις πιέσεις. Μετά τις συναντήσεις του προέβλεψε στους συνεργάτες του: «Τελειώσαμε. Οι μεγάλοι δεν τα συγχωρούν αυτά».
Μετά την αναχώρηση του Γ. Παπανδρέου από τις ΗΠΑ, ο πρόεδρος Λίντον Τζόνσον κάλεσε τον Έλληνα πρεσβευτή στην Ουάσιγκτον Αλ. Μάτσα και με απειλητικό ύφος επανέλαβε τα περί του Σχεδίου Άτσεσον. Ο Μάτσας τού θύμισε τις εξηγήσεις που του είχε δώσει ο Γ. Παπανδρέου, ότι «καμία ελληνική Βουλή δεν θα μπορούσε να δεχθεί ένα τέτοιο σχέδιο» και ότι «το ελληνικό Σύνταγμα δεν επιτρέπει σε καμία ελληνική κυβέρνηση να παραχωρήσει ένα ελληνικό νησί». Ακολούθησε ο παρακάτω απίστευτος διάλογος:
Τζόνσον: Τότε ακούστε με, κύριε πρέσβη. Γαμώ τη Βουλή σας και το Σύνταγμά σας! Η Αμερική είναι ελέφαντας. Η Κύπρος είναι ψύλλος. Και η Ελλάδα είναι ψύλλος. Αν αυτοί οι δύο ψύλλοι εξακολουθούν να φέρνουν φαγούρα στον ελέφαντα, μπορεί ο ελέφαντας να τους ρουφήξει μία και καλή με την προβοσκίδα του!
Μάτσας: Θα διαβιβάσω τις απόψεις σας στον πρωθυπουργό κ. Παπανδρέου, αλλά είμαι βέβαιος για την ελληνική απάντηση. Η Ελλάδα είναι δημοκρατία. Ο πρωθυπουργός δεν μπορεί να εναντιωθεί στις επιθυμίες της Βουλής.
Τζόνσον: Θα σας πω ποια απάντηση θα δώσω, αν πάρω τέτοιου είδους απάντηση από τον πρωθυπουργό σας. Ποιος νομίζει ότι είναι; Δεν μπορώ να έχω και δεύτερο Ντε Γκολ στα πόδια μου. Πληρώνουμε πολλά αμερικανικά δολάρια στους Έλληνες, κύριε πρέσβη. Αν ο πρωθυπουργός σας μου μιλήσει για Δημοκρατία, Βουλή και Σύνταγμα, τότε εκείνος, η Βουλή και το Σύνταγμά του μπορεί να μην κρατήσουν και πολύ!
Τον διάλογο αυτό, όπως του τον μετέφερε ο πρεσβευτής Αλ. Μάτσας, τον δημοσίευσε στο βιβλίο του «Ι should Have Died» (Ν. Υόρκη 1977) ο Φίλιπ Ντην (Γεράσιμος) Τσιγάντες, γιος του ταξίαρχου Χριστόδουλου Τσιγάντε.
Οι απειλές του προέδρου Τζόνσον πραγματοποιήθηκαν και επιβεβαιώθηκε η πρόβλεψη του Γεωργίου Παπανδρέου, ότι θα τον ανατρέψουν. Προωθήθηκε το 1965 το σχέδιο ανατροπής με εκτελεστή το Παλάτι και με τη στήριξη των αποστατών, που εγκατέλειψαν την Ενωση Κέντρου και σχημάτισαν τις βασιλικές κυβερνήσεις. Λεπτομέρειες του σχεδίου αναφέρονται σε απόρρητα έγγραφα της CIA και του Φόρεϊν Οφις, τα οποία αποχαρακτηρίστηκαν και δημοσιεύθηκαν.
Οι Αμερικανοί δεν εγκατέλειψαν τα διχοτομικά τους σχέδια για την Κύπρο και ενθάρρυναν την Άγκυρα να πραγματοποιήσει στρατιωτική επέμβαση. Ο Τούρκος καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου Νιχάτ Ερίμ, που χειρίστηκε το Κυπριακό επί των κυβερνήσεων Ινονού και διετέλεσε πρωθυπουργός το 1971, γράφει στο βιβλίο του «Η Κύπρος» (αποσπάσματα δημοσιεύθηκαν στη Βαλκανική Βιβλιογραφία του ΙΜΧΑ, τόμος ΙΙΙ - 1974, Θεσσαλονίκη 1976) τα εξής αποκαλυπτικά: «8 Φεβρουαρίου 1964:
Ο Αμερικανός Lawrence Sh. Moore, δημοσιογράφος της εφημερίδας Christian Science Monitor, με ζήτησε στο τηλέφωνο. Επειδή δεν με βρήκε, ήρθε σπίτι χωρίς ειδοποίηση και άφησε ένα βιβλίο για την Κύπρο και τις απόψεις του. Στο γράμμα του συνιστά ότι είναι δίκαιο και να ιδρυθεί τουρκοκυπριακό κράτος σε τουρκοκυπριακό τομέα. Ο Necdet (μπατζανάκης μου) μού έφερε σήμερα μια πολύ ενδιαφέρουσα είδηση. Ο νοικάρης του Roland, ασυρματιστής στην αμερικανική πρεσβεία στην Άγκυρα, συνέστησε στον Necdet, σαν δική του ιδέα, να γίνει απόβαση στην Κύπρο. (...) Στις 22 Φεβρουαρίου 1964 έφυγα στη Νέα Υόρκη. Η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας στις 4 Μαρτίου ήταν νίκη της Τουρκίας. (...) Παράλληλα έγινε γνωστό στα Ηνωμένα Έθνη, ότι η τουρκική κυβέρνηση έλαβε απόφαση αποβάσεως σε περίπτωση που δεν θα συμμορφωθεί ο Μακάριος. Στις 11 Μαρτίου με κάλεσε ο Ινονού. Ανέφερα τις εντυπώσεις μου από την Αμερική: "Η Αμερική είναι με το μέρος μας, αλλά δεν επιθυμεί έναν πόλεμο με την Ελλάδα. Σκέπτεται το ΝΑΤΟ. Εάν εμείς πιέσουμε την Αμερική, ανάλογα με την πίεση θα προχωρήσει. Η Αγγλία συμπεριφέρεται όπως τη συμφέρει, αλλά αυτή μπορεί να την καθησυχάσει η Αμερική". Ινονού: "Δεν είμαστε σε θέση να στείλουμε στρατό στην Κύπρο, αυτό συζητούμε με τους στρατηγούς τρεις φορές την ημέρα"».
Η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου προφανώς γνωρίζοντας τις κινήσεις της Τουρκίας έστειλε κρυφά -όπως έγινε αργότερα γνωστό- μια μεραρχία στην Κύπρο για να αντιμετωπιστεί το ενδεχόμενο απόβασης. Τη μεραρχία απέσυρε από την Κύπρο η χούντα τον Δεκέμβριο του 1967.
